Zamek Cesarski w Poznaniu

Zamek Cesarski – świadek zmieniających się ustrojów

Zamek Cesarski (niem. Königliches Residenzschloß) w założeniu miał być jednym z symboli świetności Cesarstwa Narodu Niemieckiego. Dziś wciąż przypomina on o pruskiej dominacji w Poznaniu. Zamek w swej historii pełnił jednak różne funkcje. W czasie okupacji niemieckiej stanowił siedzibę namiestnika Kraju Warty (Arthura Greisera). Adolf Hitler rzekomo miał mieć tam również swój własny podgrzewany balkon, z którego miał wygłaszać przemówienia. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, zamek był rezydencją prezydenta RP. Zamek Cesarski to również ostatni zamek zbudowany w Europie (budowę ukończono w 1910 r.), świadek przemian i zmian ustrojów politycznych w Poznaniu, jednak śladów tych ustrojów nie łatwo dostrzec. Pomoże nam w tym Michał Kokot z grupy przewodników City Guide Poznań, oferującej zwiedzanie Poznania i okolic.

Zamek Cesarski w Poznaniu
Zamek Cesarski w Poznaniu [fotografia: Michał Kokot]
Tron dla cesarza

Gdy ukończono budowę zamku, Poznań uzyskał miano rezydencji cesarskiej (rezyd encji dla cesarza Wilhelma II, ostatniego cesarza Prus). Miał to być wyraźny znak, że pruska dominacja osiągnęła swój cel i Poznań na zawsze został przyłączony do Rzeszy. Zamek był zatem symbolem pruskiej władzy w mieście.

Podczas różnych uroczystości, cesarz miał przybywać do Poznania i zasiadać na tronie wraz ze swoją małżonką. Tron cesarski, wykonany z białego marmuru i wsparty na dwóch słoniach, był wyjątkową ozdobą Sali Tronowej, która znajdowała się we wschodniej części zamku – reprezentacyjnej (w części zachodniej znajdowały się pomieszczenia mieszkalne). W czasie II wojny światowej tron cesarski zaginął. Po wojnie powrócił on jednak do zamku (lecz już nie do Sali Tronowej). Dziś  można go oglądać w przyziemiu wieży.

Jak głosi legenda, gdy budowano Zamek Cesarski, przechodzący obok niego poznaniak miał powiedzieć „kiedy zamek cysorski powstanie, Polska zmartwychwstanie”. Rzeczywiście, pruskie panowanie w Wielkopolsce zakończyło się niedługo po budowie zamku, bo w 1918 r. Polska odzyskała niepodległość.

Tron Wilhelma II
Tron Wilhelma II [fotografia: Michał Kokot]
Dwudziestolecie międzywojenne

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, zamek przejęło państwo i zaczął on pełnić różne funkcje. Znajdowało się w nim Ministerstwo byłej Dzielnicy Pruskiej czy sale wykładowe Uniwersytetu Poznańskiego. Zamek stanowił również miejsce spotkań organizacji studenckich i harcerskich. W okresie międzywojennych pełnił też funkcję rezydencji prezydenta RP. Zamek był świadkiem odzyskania przez Polskę niepodległości, ale niedługo potem ekspansji nazistowskich Niemiec i okupacji Poznania.

Hol Cesarski
Hol Cesarski [fotografia: Michał Kokot]
Zamek – siedziba Hitlera

Już w czasach pruskich Poznań był najdalej wysuniętym na wschód  miastem-rezydencją, co dostrzegł również Adolf Hitler, dlatego chciał uczynić z zamku swoją siedzibę. Z rozkazu Führera zamek został w znaczny sposób przebudowany. Hitler interesował się architekturą (w młodości chciał zostać architektem), lecz przebudowę zamku powierzył Albertowi Speerowi. W zamku powstały biura dla niemieckich pracowników administracji i Arthura Greisera (namiestnika Kraju Warty).

Gdyby Hitlerowi udało się zakończyć zwycięsko wojnę ze Związkiem Radzieckim w 1941 roku, najprawdopodobniej to właśnie Zamek Cesarski stałby się miejscem, z którego tryumfujący wódz wygłosiłby swoją przemowę. Być może stanąłby na podgrzewanym balkonie, który specjalnie dla niego przygotowano (balkon miał być rzekomo podgrzewany, by nogi Führera nie marzły. Jest to raczej mit, bo podczas remontu balkonu nie odkryto żadnych urządzeń podgrzewających). Podobno Hitler nigdy zamku nie odwiedził (jednak według niektórych źródeł, wódz III Rzeszy miał udać się do Poznania z tajną wizytą, stąd brak jakiegokolwiek potwierdzenia o jego pobycie w zamku).

Czasy PRL-u

Pod koniec II wojny światowej, zamek, świadek okupacji hitlerowskiej, został ostrzelany i poważnie ucierpiał (wieża została zniszczona, a część pomieszczeń zburzona). Gdy Poznań został wyzwolony, zamek zamierzano wyburzyć, lecz ostatecznie podjęto decyzję o jego zachowaniu. Być może zaważył tu czynnik finansowy, lecz istotne jest to, że zamek przetrwał do dzisiaj. Po wojnie zaczął on pełnić funkcję siedziby władz miejskich, a w roku 1962 Pałacu Kultury. Zamek przeżył kolejny okres politycznych zmian.

Zamek Cesarski dzisiaj

Zamek Cesarski, jego funkcje i wygląd zmieniały się na przestrzeni lat – za każdym razem zarządcy zamku starali się dostosować go do swoich potrzeb. Dzisiaj zamek to nie tylko wspaniały pomnik historii (w zamku znajduje się dziś ,na przykład, muzeum Powstania Poznańskiego – Czerwiec 1956 r.), lecz również przykład praktycznego wykorzystania zabytkowego obiektu. Większość pomieszczeń zajmuje Centrum Kultury Zamek, biura instytucji kulturalnych, fundacji, a w niższych kondygnacjach kluby muzyczne i puby. Spacer po zamku to przede wszystkim świetna lekcja historii i niesamowita okazja do tego, by poczuć klimat dawnego Poznania.

Muzeum Czerwca 56: Sala posiedzeń partyjnych
Muzeum Czerwca 56: Sala posiedzeń partyjnych

Post Author: Michał Kokot

Michał Kokot jest przewodnikiem należącym do grupy "City Guide Poznań", która każdego dnia stara się przybliżyć nam historie Poznania i jego okolic. Warto zapoznać się z ich ofertą ich ceny należą do przystępnych i nie są wygórowane.

1 thought on “Zamek Cesarski – świadek zmieniających się ustrojów

    Waldek

    (12 kwietnia 2013 - 23:12)

    pamiętam zamek jeszcze podczas komuny – zabrudzony i czarny, a teraz…

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *