Dzwonki małe – ozdobne, ministranckie – i te większe – na statkach, dzwonnicach kościelnych – towarzyszą nam od wieków. Tak samo jest z drugim przedmiotem – fajką. Widzieliśmy je u Indian, marynarzy, górali, czy takich postaci filmowych jak Sherlock Holmes czy Wojak Szwejk. Te dwa magiczne przedmioty można powiedzieć, że są nieodzownym symbolem Przemyśla.
Muzeum Dzwonów i fajek powstało we wrześniu 2001 roku i jest jedynym tego rodzaju w Polsce i Europie. Jego niezwykłość podkreśla wyjątkowa lokalizacja. Całość mieści się w obrębie starówki Przemyśla w późnobarokowej Wieży Zegarowej. Owa baszta początkowo była dzwonnica unickiej katedry i po kasatach józefińskich przeszła na własność miasta, a od 1938 roku jest własnością muzealną. Wieża Zegarowa to najwyższy punkt widokowy w mieście. Z jej szczytu można podziwiać panoramę całego Przemyśla, a także okolic. Zegar pochodzący z 1820 roku wisi do dzisiaj i informuje przechodniów o upływie czasu.
Piękna kolekcja dzwonów i fajek mieści się na ośmiu różnych kondygnacjach. Choć cała wycieczka wiąże się z wspinaczka po schodach, to przygotowane eksponaty i widok z wieży są tego warte. Ekspozycja fajek została umiejętnie wkomponowana w architekturę Wieży i zajmuje jej dwa poziomy.
Na pierwszym piętrze znajdują się głownie fajki historyczne. W dużej mierze pochodzą ze znalezisk z fortów przemyskich. Na uwagę zasługują fajki porcelanowe, gliniane lulki pochodzące z XVII wieku oraz fajki kawiarniane i cygarniczki wyrzeźbione w sepiolicie – piance morskiej. Jedna z gablot jest poświęcona słynnym „walatówkom”. Są to fajki wykonane przez legendarnego fajkarza przemyskiego – Ludwika Walata. Fajki zadziwiają swoja dekoracyjnością, są wśród w nich prawdziwe arcydzieła. Fajka w kształcie głowy zwierzęcia, „fajka rezerwisty”, fajka myśliwska, zdobiona sceną rustykalna to tylko nieliczne z tych, które przykuwają wzrok.
Współczesne fajki pochodzące z przemyskich wytwórni znajdują się na siódmym poziomie Wieży Zegarowej. Z roku na rok, zbiorów fajek ciągle przybywa. Od czerwca 2011 ekspozycja jest wzbogacona o fajki wodne – nargile, fajki typu Ruhle oraz akcesoria fajczarskie. Tutaj dowiem się również w jaki sposób są produkowane fajki.
Cztery kondygnacje zajęte są przez dzwony począwszy od drugiego piętra. Pierwsza z nich jest poświęcona technologii wytwarzania dzwonu, która jest kontynuowana od średniowiecza aż do dzisiaj.
Na pozostałych trzech piętrach znajdują się dzwony i inne wyroby ludwisarskie. Te większe są zawieszone w szybie wieży na specjalnym, stalowym rusztowaniu. Najciekawsze spośród podziwianego zbioru są:
- dwa dzwony z herbem Przemyśla: pierwszy pochodzi z 1740 roku, ufundowany przez ówczesnych burmistrzów Marcina Czehowicza i Kazimierza Grzybowskiego prawdopodobnie znajdował się na ratuszu, drugi jest z roku 1878 i był odlany w obecności burmistrza Walerego Waygarta,
- zdobiony dzwon z Daromina koło Sandomierza wykonany prawdopodobnie na zlecenie ówczesnego papieża – Piusa XI,
- kolekcja dzwonów ze statków i okrętów, wśród nich dzwon z okrętu ORP Burza,
- wyroby mistrzów gdańskich i toruńskich z XVII i XVIII wieku.
Ekspozycja zawiera również dokumenty dotyczące słynnej rodziny Felczyńskich. Ród ten zajmował się ludwisarstwem od początków XIX wieku. Swoją pierwsza pracownie założyli w Kaluszu koło Stanisławowa – obecnie tern Ukrainy. W Przemyślu Felczyńscy pojawili się w 1916 r. Felczyńscy w swoich zakładach ludwisarskich odlali ponad 10 tys. dzwonów do kościołów o różnych wyznaniach na całym świecie.
Szósta kondygnacja jest poświęcona wystawom czasowym najcenniejszych okazów fajek i dzwonków. Prezentacja jest zmieniana co roku i każda jest prowadzona pod innym hasłem.
Otwarcie nowej kolekcji odbywa się równocześnie z dniem Święta Fajki.
Przemyśl stal się polską stolicą fajki i nic dziwnego, że to wydarzenie wpisało się na dobre w kalendarz imprez kulturalnych. Każde takie Święto Fajki ma swój motyw przewodni, a co za tym idzie odpowiednią oprawę. Akcenty muzyczne, występy, kiermasze i przysmaki są przygotowywane zgodnie z hasłem uroczystości. Obchodzono już święto fajki indiańskiej, marynarskiej, góralskiej. W tym roku impreza odbyła się pod hasłem „Darz bór fajko” i poświęcona była fajce myśliwskiej
Muzeum Dzwonów i Fajek w Przemyślu (Oddział Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej)
Bilety: 4 PLN (ulgowy), 8 PLN (normalny)
Oplata za przewodnika: 20 PLN
W środę wstęp wolny
Więcej informacji: www.muzeum.przemysl.pl/wieza/
